رشته‌های پاتولوژی: رشته پاتولوژی به دو گروه مهم تقسیم می‌گردد که در بسیاری از کشور‌ها از جمله ایران، این دو گروه با هم تدریس شده و متخصص فارغ التحصیل آن، که با نام پاتولوژیست شناخته می‌شود، علاوه بر این که پزشک است، دارای مدرک و توان تخصصی در هر دو زمینه است. ١) پاتولوژی تشریحی (Anatomical): عبارت است از مطالعه و بررسی تغییرات ساختمانی اعم از میکروسکوپی و ماکروسکوپی و ضایعات وارده به سلول‌های بدن که شامل: الف) اتوپسی (نمونه برداری از بافت مرده) ب) بیوپسی (نمونه برداری از بافت زنده) ج) سیتوپاتولوژی (سلول شناسی) ٢) پاتولوژی بالینی (clinical): این بخش از علم پاتولوژی که گستردگی کاری بیشتری دارد و مردم نیز با آن برخورد و آشنائی بیشتری دارند، به شناسائی علایم بیماری در خون، ادرار، مایع نخاعی، خلط، ترشحات واژن در بخش‌های مختلف میکروب شناسی، بیوشیمی، سرم شناسی و . . . می‌پردازد. متخصص پاتولوژی در این بخش از کار خود مسئولیت مدیریت آزمایشگاه بالینی و مشاوره دادن به همکاران متخصص خود را بر عهده دارد که کاری بسیار حیاتی در فرایند شناسائی بیماری و درمان آن است. درباره پاتولوژی تشریحی: در واقع هر نوع بافتی که از بدن برداشته می‌شود مورد آزمایش قرار می‌گیرد. به این ترتیب که بافت یاد شده بعد از پاس دادن در دستگاه خاصی به نام پروسسور قرار می‌گیرد و پس از گذشت فرایند پروسسینک بافت در بلوکی از جنس پارافین یا نوع ویژه‌ای پلاستیک جای داده می‌شود که این فرایند را embedding یا قالب گیری می‌گویند که برای آماده شدن بافت برای فرایند برش انجام می‌شود. پس از این مرحله بافت قالب گیری شده در دستگاهی به نام میکروتوم گذاشته می‌شود و با روشی دستی یا اتوماتیک از آن برشهای بسیار ظریفی گرفته شده و پس از صاف کردن و پهن کردن آن در آب نیمه گرم، بر روی اسلاید یا لام قرار داده شده و رنگ‌آمیزی می‌گردد تا برای دیدن در زیر میکروسکوپ آماده شود. بافتهای رنگ شده را متخصص پاتولوژی در زیر میکروسکوپ می‌بیند و تغییرات آن را بررسی کرده و برای پزشک درمانی گذارش می‌کند. باید دانست که بافتهای مختلف بر اساس نیاز رنگ آمیزی‌های مختلفی می‌شوند تا تشخیص دقیق امکان پذیر شود. در برخی موارد پزشک معالج هنگام جراحی به شرایطی برمی‌خورد که نیاز به تشخیص سریع می‌باشد که آیا بافت برداشته شده بدخیم است یا خیر. در چنین مواردی نمونه کوچکی از آن بافت به بخش پاتولوژی جهت آزمایش ارسال می‌گردد و برای آماده شدن نمونه برای دیدن با میکرسکوپ، از روشی به نام frozen section استفاده می‌شود و بنابراین، در این حالت پاسخ نمونه در زمان ۱۰ الی ۳۰ دقیقه آماده شده و به جراح اطلاع داده می‌شود. از دیگر کار‌هائی که در بخش پاتولوژی انجام می‌شود سیتولوژی است. در فرایند سیتولوژی، انجام و یا بررسی نمونه بدست آمده از آسپیراسیون سوزنی از مایعات یا بافتهای بدن و نیز نمونه‌هائی همانند پاپ اسمیر و بررسی آسیب شناسانه ادرار صورت می‌گیرد که آنها هم پس از روش‌های آماده سازی اولیه، رنگ آمیزی شده و مورد بررسی پاتولوژیک قرار می‌گیرند. روش تکنیکی آسیب‌شناسی (Histotechniques) در‌برگیرنده تمام فرایند کاری از ابتدای پذیرش نمونه درآزمایشگاه پاتولوژی تا آماده سازی اسلاید و بررسی آن در زیر میکروسکوپ است که آن را می‌توان به هفت مرحله جداگانه تقسیم کرد: ١. فیکساسیون ٢. نمونه برداری یا پاس دادن ٣. آبگیری و آغشتگی ۴. قالب‌گیری ۵. برش با میکروتوم ۶. رنگ‌آمیزی ٧. مونتاژ لام و لامل.
